Dağlık Altay
Güneydoğu Altaylardaki Dağlık Altay muhtar eyaleti, Katun (Hatun) , Çuğ, Köksü, Argut , Çalişman ,Başkarus ırmakları ve Toles gölü kıyılarında yaşayan Türk boylarıyla meskun bir ülkedir.
Eski adı Oryat -Tura olan bölge , 1948 yılından beri Gorno-Altaysk adını taşıyor. 92.22 km2 yüzölçümüne sahip topraklarda 1990 yılı nüfus sayımına göre 198.100 kişi yaşamaktadır.
Başkent Altay
Dağlık Altay'ın başkenti olan Gorno-Altay ,47100 nüfusludur. Mayma ve Ulaluska ırmaklarının birleştiği yerde kurulmuştur. Eski adı Ulalu'dur . 1948 yılında bölge adıyla berbaber şehrin ismide değiştirilmiştir. Dağlık Altay cumhuriyeti nüfusunun %24'ünü bünyesinde toplamıştır.
Bir Altay Türküsü
Ay kara kışta ne kıymet
Ay bistan tegen kış kıymet
Oymak ulusta ne kıymet
Altı örmüştü kız kıymet
Hey kara ormanda ne kıymetli
Ay bistan denilen samur kıymetli
Kabile içinde ulus ne kıymetli
Altı örgü saçlı kız kıymetli
Altaylar'da Yeni Bir Din :
BURHANİZM
BURHANİZM-AK YANG HAREKETİ
Bu dinin nezaman çıktığı kesin olarak b ilinmiyor. Rus hükümeti 194'te ortaya çıkardı.. bu hareket Şamanizma ve Rus hakimiyetine düsşmen olup ,Şamanizm ve Budizm karışımı birdin propagandasıydı.: Burhanizm.
ÇET LEPANOV bu "Ak Din" hareketinin peygamberinin öncüsü olduğunu söylemişti. Bir Altay şamanistiydi.
Bu dine göre :
Kanlı kurbanların e tini yemek ,
Ruslarla yemek yemek
Ruslarla dost olmak yasaktır.
Temmuz 1904'te binlerce Altaylı "ak yangcılar" çet Çelpen'in çadırı çevresinde ayinyaparken basıldılar. ruslar ateş açtı ve mallarını yağmaladılar.
Çet Çelpen ,karısı ,kızı 2 kadar inanmışı ile tevkif edildi . Ağır ceza mahkemesine verildiler.
1905 ihtilalinden s onra k urulan I. Duma (parlemento)'nın liberaller grubuda bu davaya mudahale etti. Petersburg'un 1. sınıf avukatları."ak din"cilerin müdafasını fahri olarak üstlendiler. Devlet Duması'nın müdahalesi ,liberal avukatların müdafaalrı Burhanistleri ölüm cezasından kurtardı.
Çet Çelpenov iki yıl sonra hapiste öldü.
Çet Çelpen'e göre şamanizm yani "kara din " tanrıları Rus mezalimine karşı birşey yapmıyor. Ama gerçek olan kurtarıcı "Oyrat Han"ın "ak dini" ve o dinin tanrılarına tapmak gerekiyordu. Burhanizm hareketi bu inanç ile izah edilir.( Rus bilginleri ,Rus mezaliminin bu hareketin sebebi olduğunu açıklamaktan çekinmişlerdir.)
